Mentale gezondheid is een onlosmakelijk onderdeel van onze algehele gezondheid. Mensen voelen zich beter als zij geen mentale klachten hebben. Maar ook voelen zij zich meer verbonden met anderen, zijn ze productief en van betekenis voor hun directe omgeving en de maatschappij. Mentaal gezond zijn is essentieel in iedere fase van het leven en mentale gezondheid wordt gevormd gedurende je leven. In elke levensfase zijn gebeurtenissen en omgevingsfactoren hierop van invloed. Deze gebeurtenissen en factoren kunnen de mentale gezondheid verbeteren, of juist een risico vormen wanneer ze de mentale gezondheid verslechteren.

Wat is mentale gezondheid?

Er zijn verschillende termen voor het omschrijven van mentale gezondheid, zoals ‘psychische gezondheid’, ‘mentaal welbevinden’ of ‘emotionele problemen’. Het Trimbos-instituut en het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) gebruiken de volgende definitie: mentale gezondheid is de manier waarop je je verhoudt tot jezelf en tot anderen en hoe je omgaat met de uitdagingen in het dagelijks leven. Tegelijkertijd gaat het ook over hoe jij en anderen in de samenleving dit ervaren. 

Leer meer over de volledige definitie van mentale gezondheid en over hoe deze tot stand is gekomen op de website van het Trimbos-instituut.

Kenmerken van mentale gezondheid

• Kunnen omgaan met teleurstellingen en uitdagingen (veerkracht hebben)
• Jezelf accepteren
• Gevoel van eigenwaarde hebben
• Om kunnen gaan met emoties in jezelf
• Hulp durven vragen als het nodig is
• Een eigen plek kunnen vinden in de maatschappij
• Je kunnen ontspannen
• Om kunnen gaan met je eigen gedachten
• Zelfrespect hebben

• De dingen kunnen doen die voor jou belangrijk zijn

De invloed van risico- en beschermende factoren

Het verbeteren van mentale gezondheid vraagt meer dan alleen preventief inzetten op psychische klachten. Het begint met inzicht krijgen in hoe mentale problemen ontstaan en welke oorzaken hieraan ten grondslag kunnen liggen. De mentale gezondheid van een persoon wordt gedurende het leven gevormd door de invloed van individuele en omgevingsfactoren. We noemen dit ook wel risico- en beschermende factoren, omdat deze factoren mentale gezondheid kunnen verbeteren (beschermend) of verslechteren (risico). 
Vaak zijn invloeden van deze risico- en beschermende factoren extra groot tijdens belangrijke fases en overgangen in iemands levensloop, zoals de periode net na de geboorte, de overgang van adolescentie naar volwassenheid of de eerste maanden na het verlies van een partner. Dit zijn belangrijke ‘momenten’ om mentale gezondheid te versterken en verbeteren. Op de pagina cijfers en feiten geven we een overzicht van verschillende risico- en beschermende factoren.
 

Om planmatig te kunnen werken aan de mentale gezondheid van mensen, vind je hier cijfers en feiten waarmee je een gezondheidsprofiel kunt maken als voorbereiding op jouw plannen. Op de pagina prioriteit en doelen lees je wat je kunt bereiken met jouw inzet, en hoe je je doelen bepaalt aan de hand van het gezondheidsprofiel. Voor de uitvoering en evaluatie kijk vooral ook naar de algemene informatie van de Aanpak Gezonde Gemeente.
 

Gezond zijn en gezond blijven is een combinatie van persoonlijke kenmerken, leefstijl, sociale context en leefomgeving. Een effectieve aanpak grijpt in op al deze aspecten. Zo deel je geen speldenprikjes uit, maar zorg je voor een complete, samenhangende aanpak. 
 

Gezond zijn en gezond blijven is een combinatie van persoonlijke kenmerken, sociale context en leefomgeving. Veel van deze factoren liggen buiten het domein gezondheid. Daarom werk je voor een goed resultaat samen met mensen uit andere beleidsdomeinen. Op deze pagina vind je enkele handvatten om deze samenwerking rondom mentale gezondheid vorm te geven.
 

Inwoners betrekken bij jullie gezondheidsbeleid is een belangrijke voorwaarde voor het slagen ervan. Maar hoe doe je dit op een goede manier? Wij  laten zien hoe je inwoners kunt bereiken en betrekken.

Landelijk beleid voor mentale gezondheid 

Er zijn verschillende landelijke kaders voor beleid op mentale gezondheid. Bijvoorbeeld het Nationaal Sportakkoord, Het Gezond en Actief Leven Akkoord, de Brede SPUK regeling, de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid en de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI Gecombineerde Leefstijlinterventie (Gecombineerde Leefstijlinterventie )(Gecombineerde Leefstijlinterventie )). Gebruik het landelijk beleid als handvat voor jullie lokale plannen.

Interventies

In jouw gemeente aan de slag met de mentale gezondheid van inwoners? Gebruik dan erkende interventies. Dit zijn goed onderbouwde en effectieve interventies. 

Het themadeel Mentale gezondheid is tot stand gekomen met onze partners van het Trimbos-instituut