Cijfers en feiten geven je inzicht in hoe het gaat met de mentale gezondheid van de inwoners. Met cijfers kan de gemeente monitoren of de mentale gezondheid beter of slechter wordt. Maar bij mentale gezondheid gaat het niet uitsluitend om het in kaart brengen van de mentale gezondheid zelf. Het gaat er ook om inzicht te krijgen in de factoren die daarop van invloed zijn en de gevolgen van mentale ongezondheid (zoals zorggebruik). Inzicht in hoe het staat met de factoren die een invloed hebben op mentale gezondheid, geven richting aan welke preventieve maatregelen je het beste kunt nemen. Meten is weten!

Cijfers mentale gezondheid

De cijfers met betrekking tot mentale gezondheid kunnen worden ingedeeld in drie hoofdthema’s: mentaal welbevinden, mentale problemen en psychische aandoeningen. Cijfers over mentaal welbevinden gaan over de ‘positieve uitkomstmaten’ voor mentale gezondheid, zoals levenstevredenheid, geluk en de kwaliteit van leven. Cijfers over mentale problemen gaan bijvoorbeeld over stressklachten, of gevoelens van angst of somberheid. Cijfers over psychische aandoeningen geven aan dat er voldaan wordt aan de criteria voor een psychiatrische diagnose vanwege de aard en ernst van de klachten.

Risico's en beschermende factoren

De mentale gezondheid van een persoon wordt gedurende het leven gevormd door de invloed van persoonsgebonden factoren en omgevingsfactoren. Deze factoren kunnen een beschermende werking hebben of iemand juist kwetsbaar maken. Vaak zijn invloeden van deze risico- en beschermende factoren extra groot tijdens belangrijke fases en overgangen in iemands levensloop, zoals de periode net na de geboorte, de overgang van adolescentie naar volwassenheid of de eerste maanden na het verlies van een partner.

Persoonlijke eigenschappen vormen bovendien een wisselwerking met omgevingsfactoren. Zo zijn zij samen bepalend voor mentaal welbevinden en mogelijke psychische aandoeningen. Een goede mentale gezondheid hangt dan ook direct samen met de omstandigheden waarin een persoon geboren wordt, opgroeit, woont, werkt en ouder wordt.

Het Trimbos-instituut, het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst ) GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) ) Nederland stelden op basis van bestaande literatuur een lijst op met 31 factoren voor mentale gezondheid die voor beleid relevant kunnen zijn.  Deze factoren zijn ingedeeld in individuele factoren en omgevingsfactoren. Hieronder hebben we deze factoren weergegeven. Voor meer informatie over de factoren en hoe deze elkaar beïnvloeden, zie de gehele Monitor mentale gezondheid.